ریزساختار در پهنه‏ های میلونیتی جنوب سلماس (شمال باختر ایران)

مجموعه دگرگونی جنوب سلماس که در شمال ‏باختری‌ترین بخش از پهنه ساختاری سنندج- سیرجان جای گرفته ‌است، دربردارنده سنگ‌های گوناگون با درجه دگرگونی و دگرشکلی متفاوت است. این پژوهش با استفاده از مشاهدات صحرایی و مطالعات کانی‌شناسی و سنگ‌نگاری، به توصیف و تفسیر ریزساختاری گستره می‏پردازد. واحدهای سنگی گستره بر پایه سنگ مادر به سه دسته سنگ‌های متابازیتی، سنگ‌های کوارتز- فلدسپاری و سنگ‌های مرمری تقسیم می‌شوند. ریز‌ساختار چیره در بیشتر سنگ‌ها، میلونیتی است اما درجه و میزان میلونیتی شدن در آنها متفاوت است. وجود برگوارگی و خطوارگی میلونیتی به همراه ریزساختارهایی مانند انواع پورفیروکلاست‌های دنباله‌دار، ماهی میکا، ساختار S-C  و S-C نشانگر پهنه‌های میلونیتی در این گستره است. تفاوت در میزان نرخ کرنش، نوع سنگ مادر و ژرفای تشکیل سبب تفکیک 3 پهنه میلونیتی اصلی در این مجموعه شده است. میلونیت‌های ایجاد شده بیشتر از نوع میلونیت‌های درجه پایین تا متوسط هستند و از خاور به باختر و مرکز گستره درجه میلونیتی شدن آنها افزایش می‌یابد. وجود اولترامیلونیت‌ها در بخش‏های مرکزی گستره نشانگر افزایش نرخ کرنش هستند. همچنین وجود میلونیت‌های درجه بالا (دمای بیش از 650 درجه سانتی‌گراد) و تشکیل میگماتیت‌ها، نشانه ژرفای تشکیل در حد پوسته میانی تا پوسته پایینی است. در این مجموعه دگرگونی می‌توان آثار 2 گامه دگرگونی (M1, M2) و 6 گامه دگرریختی (D1, D2, D3, D4, D5, D6) را دید. گامه‌ دگرریختی فشارشی D1 پس از فعالیت ماگمایی پرکامبرین رخ داده و پس از آن در واپسین کامبرین گامه دگرگونی M1 بر این مجموعه اعمال شده است. گامه‌های دگرریختی D2 و D3 با مؤلفه اصلی برش ساده به شدت بر سنگ‌های دگرگونی اثر کرده و سبب ایجاد پهنه‌های میلونیتی در طی واپسین پرمین تا اوایل کرتاسه شده‌اند. همزمان با گامه دگرریختی D2، گامه دگرگونی پسرونده‌ای (M2) این مجموعه را متأثر کرده است. گامه دگرریختیD4 سبب فرارانده شدن واحد افیولیتی بر مجموعه دگرگونی در واپسین کرتاسه- پالئوسن شده است و پس از آن گامه‌های D5 و D6 به‌صورت دگرریختی شکننده، همه واحدهای سنگی را تحت تأثیر قرار داده‌اند.